Tanpınar'ın Beş Şehri: Kaç Şehir?

TimeJump Digital Media

You need 2 min read

·

Post on Dec 07, 2024

33 visitor like this post

Share

Tanpınar'ın Beş Şehri: Kaç Şehir Gerçekten? Bir Sembolizm Çalışması

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın kült eseri Beş Şehir, sadece beş şehrin tasvirinden ibaret değil; anılar, özlemler, kayıplar ve zamanın akışıyla yoğrulmuş zengin bir sembolizm dünyası sunar. Kitapta adı geçen beş şehir – İstanbul, Bursa, Edirne, Ankara ve İzmir – coğrafi konumlarından öte, Tanpınar'ın iç dünyasının yansımalarıdır. Peki, Beş Şehir gerçekten kaç şehir anlatıyor? Bu sorunun cevabı, okuyucu deneyiminin öznelliğine bağlı olsa da, metnin derinliklerine inerek bu soruyu cevaplamaya çalışalım.

Coğrafi Beşlikten Öte: Sembolik Çokluk

Kitapta açıkça bahsedilen beş şehir elbette önemlidir. Bunlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun ihtişamından Cumhuriyet'in modernliğine uzanan bir zaman dilimini temsil eder. Ancak, Tanpınar'ın anlatımı, bu beş şehri sadece fiziksel mekânlar olarak sunmakla kalmaz. Her şehir, farklı duygular, anılar ve tarihsel dönemlerle özdeşleşir:

• İstanbul: Kitabın kalbi, nostalji ve özlemin merkezi. Geçmişin ihtişamı ve günümüzün hüzünlü gerçeği arasında gidip gelen bir İstanbul tasviri sunar Tanpınar. Bu, sadece bir şehir değil, kaybedilen bir dünyanın, unutulmuş bir zamanın sembolüdür.

• Bursa: İstanbul'un aksine, Bursa daha dingin ve huzurlu bir atmosfer sunar. Ancak, bu dinginliğin altında, yine de zamanın ve tarihin izleri saklıdır. Bursa, geçmişin izlerini taşıyan ancak geleceğe bakabilen bir şehir olarak karşımıza çıkar.

• Edirne: Tarihi ve kültürel zenginliğiyle öne çıkan Edirne, Osmanlı mirasının güçlü bir sembolüdür. Tanpınar, şehrin mimarisini, kültürünü ve insanlarını incelikle betimlerken, aynı zamanda geçmişin ihtişamının solmaya başlamasının da altını çizer.

• Ankara: Modernliğin ve Cumhuriyet'in sembolü Ankara, diğer şehirlerden oldukça farklı bir konumdadır. Tanpınar, Ankara'yı geçmişin gölgesinde kalan, ancak geleceğe yönelik umutları da barındıran bir şehir olarak ele alır.

• İzmir: Batı'ya açılan kapı, modernleşmenin ve değişimin simgesi İzmir. Diğer şehirlere kıyasla farklı bir atmosferi olan İzmir, Tanpınar'ın bakış açısında hem çekiciliği hem de yabancılığıyla öne çıkar.

Beş Şehrin Ötesinde: Hafıza ve Zamanın Şehri

Gerçekte, Tanpınar'ın Beş Şehir'i, beş coğrafi mekândan çok daha fazlasını anlatır. Kitap, bir hafıza şehri, bir zaman şehridir. Her şehir, yazarın kişisel anıları, düşünceleri ve tarih algısıyla yeniden şekillenir. Bu yüzden, Beş Şehir'in anlatısındaki şehir sayısı, okuyucunun kendi anıları ve deneyimleriyle de çoğalabilir. Kitap, her okuyucu için farklı bir anlam kazanır; herkes, kendi geçmişini ve anılarını bu şehirlerin içine yerleştirebilir.

Sonuç: Birden Çok Şehir, Bir Tek Hikaye

Sonuç olarak, Beş Şehir, sadece beş şehrin tasviri değil, Tanpınar'ın iç dünyasının, anılarının, özlemlerinin ve zaman algısının bir yansımasıdır. Bu nedenle, kitabın kaç şehir anlattığı sorusunun cevabı, belirli bir sayı yerine, sonsuz bir olasılık yelpazesi sunar. Her okuyucu, kendi deneyimleri ve anılarıyla bu "şehirler"i yeniden inşa eder ve Beş Şehir'in zengin sembolizm dünyasına kendi yorumunu katar. Bu da kitabın kalıcılığını ve önemini vurgular.